سالک یک بیماری است که توسط نیش پشه نواحی گرمسیری و نیمه گرمسیری رخ می دهد. این پشه بسیار کوچک است.

پشه‌ی مولد سالک

- این پشه بسیار کوچک است. اندازه این پشه حدود یک‌سوم پشه های معمولی و یا حتی کوچک تر از این مقدار می باشند.

- نیش این پشه بدون درد است و ممکن است متوجه نشویم.

- معمولا این پشه از زمان غروب تا طلوع آفتاب، فعال است.

- این پشه در ساعات گرم روز کمتر فعال است، اما اگر مزاحم آن شوید، ممکن است شما را نیش بزند. مثلا وقتی فردی تنه درخت و یا جایی که این پشه ها در حال استراحت هستند را پاک کند، مزاحم استراحت آنها شده و ممکن است این پشه ها او را نیش بزنند.

انواع مختلف سالک

دو نوع مختلف سالک وجود دارد: سالک جلدی (پوستی) و سالک احشایی (سیستمیک).

بعد از چند هفته و یا چند ماه از نیش زدن این پشه، افراد به سالک جلدی مبتلا می شوند.

بعد از ماه ها و یا سال ها از نیش زدن این پشه، افراد به سالک احشایی مبتلا می شوند.

1- سالک جلدی : بر پوست و غشاهای مخاطی اثر دارد .معمولا جای نیش پشه تبدیل به زخم های پوستی می شود. در تعداد کمی از افراد، زخم ها ممکن است به غشاهای مخاطی گسترش یابد.

2- سالک سیستمیک و یا احشایی: این نوع سالک بر تمام بدن اثر دارد. 2 تا 8 ماه پس از آنکه پشه شما را نیش زد، این نوع سالک رخ می دهد. بیشتر این افراد، دارای زخم های پوستی نمی باشند. این نوع منجر به عوارض مرگباری می شود.

راه های ابتلا به سالک

- مهم ترین راه ابتلا از طریق نیش زدن پشه ماده آلوده است. این پشه با مکیدن خون فرد و یا حیوان آلوده، آلوده می شود و آلودگی را پخش می کند.

- برخی از موارد سالک ممکن است از طریق تزریق خون و یا سوزن آلوده پخش شوند.

- انتقال مادرزادی (از طریق زن باردار به جنین) نیز گزارش شده است.

افراد در معرض خطر سالک

- افراد در تمامی سنین اگر در مناطقی که این پشه وجود دارد، زندگی کنند و یا به آن مناطق مسافرت کنند، در معرض خطر می باشند.

- معمولا این پشه ها در مناطق روستایی بیشتر می باشند.

- مسافران و گردشگران طبیعت

- سربازان

- مطالعه کنندگان پرندگان

علائم سالک

علائم سالک جلدی شامل:

- مشکل تنفسی

- زخم های پوستی: در طول زمان، اندازه و ظاهر زخم ها فرق می کند. زخم ها ممکن است شروع به برآمدگی کند و ممکن است لبه ها و مرکز دارای زخم باشد. این زخم ها بدون درد می باشند.

در برخی افراد این زخم ها در نزدیکی گره لنفاوی ایجاد می شوند و در نتیجه باعث ورم غدد لنفاوی می شوند. ممکن است این زخم ها تبدیل به زخمی شود که بسیار آرام بهبود می یابد.

- گرفتگی بینی، آبریزش بینی و خون دماغ شدن

- مشکل در بلعیدن غذا

- زخم دهان، زبان، لثه ها، لب، بینی و داخل بینی

سالک احشایی معمولا به طور ناگهانی در کودکان شروع می شود و دارای علادم زیر است:

- سرفه

- اسهال

- تب

- استفراغ

- معمولا تب در بزرگسالان از دو هفته تا دو ماه طول می کشد و همراه با علائمی مانند خستگی، ضعف و کاهش اشتها می باشد.

- درد شکم

- تب دوره ای ( می آید و می رود) و هفته ها طول می کشد.

- تعریق شبانه

- پوسته پوسته، خاکستری، تیره شدن پوست

- نازک شدن مو

- کاهش وزن

- بزرگی کبد و طحال

- غیرطبیعی بودن آزمایش خون : تعداد کم گلبول های قرمز خون (کم خونی) و تعداد کم پلاکت ها.

راه های تشخیص سالک

بزرگی طحال، کبد و گره های لنفاوی توسط معاینه بدنی بیمار مشاهده می شود.

آزمایشاتی که برای تشخیص این بیماری انجام می شود، به شرح زیر است:

- بیوپسی (نمونه برداری) از طحال و کشت آن

- بیوپسی از توده استخوانی و کشت آن

- استفاده از روش آگلوتیناسیون مستقیم

- تست آنتی بادی غیرمستقیم

- بیوپسی کبد و کشت آن

- بیوپسی گره لنفاوی و کشت آن

- تست پوستی

- بیوپسی پوست و کشت آن

- شماش کامل سلول های خونی

- تست سرولوژیک

- تست آلبومین سرم

- میزان ایمنوگلوبولین سرم

- میزان پروتئین سرم

درمان سالک

هنوز هیچ واکسنی و یا دارویی برای جلوگیری از بیماری سالک وجود ندارد.

اما داروهایی که حاوی ترکیبات آنتیمونی می باشند، یکی از داروهای اصلی برای درمان این بیماری می باشند.

جراحی پلاستیک ممکن است برای اصلاح بدشکلی های صورت ناشی از زخم پوستی (بیماران مبتلا به سالک جلدی) لازم باشد.

در بیماران مبتلا به سالک مقاوم به دارو ممکن است لازم باشد طحال آنها را درآورند.

عوارض سالک

- خونریزی

- عفونت مرگبار در اثر تخریب سیستم ایمنی

- بدشکلی چهره

جلوگیری از سالک

جلوگیری از نیش زدن پشه یکی از مهم ترین راه های جلوگیری از ابتلا به بیماری سالک است.

شما با استفاده از روش های زیر از نیش پشه ها خود را محافظت کنید:

- قرار دادن پشه بند در اطراف رختخواب

- قرار دادن توری در پنجره ها

- استفاده از مواد نابود کننده حشرات

- پوشیدن لباس های محافظ

- اقدامات بهداشتی برای کاهش تعداد پشه ها نیز بسیار مهم است.